Centrum Doradztwa Rolniczego w Brwinowie Oddział w Krakowie na zlecenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi, w okresie od lipca do listopada 2017 r., zrealizował projekt pn. „Liderki społeczności wiejskiej w procesach rozwoju lokalnego”.

Szkolenia zorganizowano we wszystkich województwach w Polsce:

Zestawienie szkoleń /PDF/

W każdym ze spotkań uczestniczyło 20 kobiet, przedstawicielek:
• liderek wiejskich,
• samorządu terytorialnego,
• związków i organizacji rolniczych,
• fundacji, stowarzyszeń działającychna rzecz rozwoju aktywności i partycypacji społecznej kobiet,
• urzędów gmin,
• kół gospodyń wiejskich,
• ośrodków doradztwa rolniczego m.in. specjalistki do spraw wiejskiego gospodarstwa domowego i agroturystyki, które aktywnie działają na obszarach wiejskich,
• kółek rolniczych,
• ośrodkówpomocy społecznej,
• spółdzielni socjalnych,
• lokalnych grup działania,
• bibliotek,
• instytucji kultury, sportu i rekreacji, oświaty,
• gminnej rady seniorów,
• także sołtyski, radne, rolniczki,
kobiet, które działają na rzecz rozwoju lokalnych społeczności lub mają duży potencjał, aby stać się liderkami w swoim środowisku. Wśród nich były przedstawicielki kobiet, które ze względu na swoje doświadczenie, pełnione funkcje, pracę którą wykonują, dobrze znają problemy i potrzeby lokalnego środowiska.

Mottem spotkań stało się hasło AKTYWNOŚĆ SIŁĄ KOBIET !!!

Celem szkoleń było zachęcenie i zmobilizowanie kobiet z obszarów wiejskich do większej aktywności zarówno w sferze gospodarczej, publicznej jak i społecznej oraz przekazanie wiedzy na temat funkcjonowania organizacji zajmujących się promocją praw kobiet oraz zwiększenie świadomości kobiet w zakresie przysługujących im praw. Podczas szkolenia uczestniczki zdobyły niezbędną wiedzę z zakresu tworzenia i funkcjonowania spółdzielni socjalnych, jako podmiotów ekonomii społecznej tworzących miejsca pracy i pozyskiwania środków na ich funkcjonowanie oraz możliwości podejmowania działań przeciwdziałających wykluczeniu społecznemu. Przedstawiono również instrumenty wprowadzone przez Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi, jak sprzedaż żywności przez rolników oraz spółdzielnie rolników. Omówiono możliwość aktywizacji mieszkańców obszarów wiejskich i tworzenia miejsc pracy poprzez podejmowanie prowadzenia gospodarstwa agroturystycznego, opiekuńczego czy zagrody edukacyjnej.

Szkolenia zostały podzielone na dwie części: na część warsztatową polegającą na zapoznaniu się z praktycznym funkcjonowaniem PES oraz część wykładową, gdzie uczestniczki szkolenia nabyły wiedzę z zakresu tematycznego: praw kobiet, tworzenia oraz funkcjonowania podmiotów ekonomii społecznej, tworzenia miejsca pracy, działań finansowanych w ramach PROW 2014-2020, sprzedaży żywności przez rolników, premii na rozpoczęcie działalności pozarolniczej, spółdzielni rolników(Spółdzielczych Grupy Producentów Rolnych), spółdzielni socjalnych. Ponadto uczestniczkom szkoleń została przekazana wiedza na tematprojektu strategicznego „Gospodarstwo otwarte na ludzi” wyznaczonego w dokumencie rządowym „Strategia na rzecz Odpowiedzialnego Rozwoju do roku 2020”. W czasie szkoleń podkreślono, że powyższe działania służąintegracji zawodowej i społecznej osób zagrożonych marginalizacją społeczną, tworzeniu miejsc pracy i świadczeniu usług społecznych użyteczności publicznej, gospodarstwa agroturystyczne, zagrody edukacyjne czy też gospodarstwa opiekuńcze, które również przyczyniają się do rozwoju przedsiębiorczości na wsi.

Wpierwszej części szkoleń, w trakcie warsztatów pt. „Praktyczne funkcjonowanie podmiotu ekonomii społecznej (PES)”, omawiano zasady funkcjonowania podmiotów, praktyczne aspekty funkcjonowania podmiotów, problemy z jakimi się borykają na co dzień, a przede wszystkim szanse na rozwój osobisty i możliwość stworzenia miejsc pracy. W tej części warsztatowej uczestniczki zostały zapoznane z zasadami zakładania, organizacji i prowadzenia spółdzielni socjalnej profilem działalności oraz planami na przyszłość. Spółdzielnia socjalna jest dobrym przykładem działalności kobietw organizacjach pozarządowych, skierowanej do społeczeństwa, przeciwdziałającej wykluczeniu społecznemu. Spółdzielnia tworzy miejsca pracy oraz sprzyja rozwojowi lokalnej społeczności. Przedstawiano historię powstania podmiotów od pomysłu do realizacji. Często głównym motywem do założenia PES była chęć zdobycia nowych umiejętności, doświadczenia, podniesienie kwalifikacji zawodowych oraz zmiana sytuacji życiowej jej członków poprzez stworzenie miejsc pracy dla osób bezrobotnych. Nadrzędnym celem PES jest przywrócenie (reintegracja) na rynek pracy, poprzez prowadzenie wspólnego przedsiębiorstwa w oparciu o osobistą pracę członków, osób zagrożonych wykluczeniem społecznym, osób długotrwale bezrobotnych, oraz umożliwienie osobom bezrobotnym, niepełnosprawnym aktywizację zawodową. PES podejmują działania mające za przedmiot odbudowanie i podtrzymanie u członka PES umiejętności uczestniczenia w życiu społeczności lokalnej oraz pełnienia ról społecznych w miejscu pracy, zamieszkania lub pobytu, a także działania mające na celu odbudowanie i podtrzymanie zdolności do samodzielnego świadczenia pracy na rynku pracy. Powyższe cele są realizowane poprzez prowadzenie wspólnego przedsiębiorstwa w oparciu o osobistą pracę członków, często poprzez pozyskiwanie środków finansowych z funduszy unijnych i innych funduszy wspierających tego typu działalność.

W drugiej części szkoleń omawiano następujące tematy:

1. Podstawowe dokumenty dotyczące praw kobiet
   o Prawa kobiet w dokumentach ONZ
   o Prawa kobiet w prawodawstwie UE
   o Prawa kobiet w Konstytucji RP
   o Zalecenia CEDAW dla Polski
2. Instrumenty wprowadzane przez Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi
   o Projekt strategiczny „Gospodarstwo otwarte na ludzi” zawarty w „Strategii na rzecz Odpowiedzialnego Rozwoju do roku 2020”
   o Program Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014-2020
3. Wybrane działania finansowane w ramach PROW 2014 -2020
4. Instrumenty wprowadzane przez Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi tj. sprzedaż żywności przez rolników oraz Spółdzielnie Rolników
5. Rozwijające się obszary aktywności lokalnej: agroturystyka, zagrody edukacyjne, gospodarstwa opiekuńcze

Przeprowadzone zajęcia miały na celu wzmocnić świadomość kobiet na temat własnych praw, równości płci, zwrócić uwagę czym jest postawa obywatelska, pokazać jak stać się liderką - osobą wychodzącą z inicjatywą i realizującą własne pomysły oraz dostarczenie praktycznych narzędzi do sprawdzenia się w działaniu oraz realizacji własnych działań lokalnych.Zajęcia prowadzone były w sposób rozwojowy, umożliwiający uczestniczkom podczas przedstawianych kolejno tematów zadawanie pytań, wypowiedzi w danej tematyce. Taki sposób przeprowadzenia zajęć sprawił, że uczestniczki mogły swobodnie przedyskutować ważne dla nich tematy z danego bloku tematycznego, zadawać pytania oraz powiedzieć czego oczekiwałyby na przyszłość podczas tego typu warsztatów, jaka tematyka powinna się na nich znaleźć.

Wszystkie uczestniczki otrzymały publikację „Liderkispołeczności wiejskiej w procesach rozwoju lokalnego” opracowaną przez Centrum Doradztwa Rolniczego w Brwinowie Oddział w Krakowie. Składająca się z dwóch skryptów publikacja w części pierwszej poświęcona jest prawom kobiet, a w drugiej różnym możliwym formom aktywności lokalnej. Łącznie rozdano 800 broszur i 800 płyt. Każda z pań otrzymała materiały szkoleniowe (teczkę, notes, skrypt, długopis, identyfikator oraz płytę z prezentacją PROW 2014-2020).
Zgodnie z wytycznymi przed każdym szkoleniem zidentyfikowano podmiot ekonomii społecznej, przeprowadzono nabór uczestników i zorganizowano szkolenia łącznie dla 800 osób. Zapewniono salę konferencyjno-szkoleniową dla 20 osób, wyposażoną w sprzęt multimedialny oraz pomieszczenie umożliwiające podanie serwisów kawowych i ciepłego poczęstunku. Wszystkim uczestnikom zapewniono serwisy kawowe oraz ciepły poczęstunek.

Podsumowanie szkoleń /PDF/

Wnioski
W trakcie dyskusji podkreślano, że konsekwentne dążenie do celu, praca ponad przysłowiowe osiem godzin, chęć zmiany swojego życia może zaowocować sukcesem. To nie jest łatwe przedsięwzięcie, ale jak się okazuje możliwe dla osób, które w momencie rozpoczynania swojej drogi nie potrafiły uruchomić komputera.
Polem do aktywizowania mieszkańców terenów wiejskich są zagadnienia szeroko pojętej promocji dziedzictwa kulturowego wsi. Podczas szkoleń dyskutowano nad możliwościami aktywizacji kobiet w tym zakresie. I tym razem omawiano problemy związane z okazjonalną sprzedażą podczas lokalnych imprez: dożynek, festynów itp. Sprzedaż, która przecież ma tylko zapewnić zwrot kosztów wytwarzania, ciągle wymaga zbyt wielu formalności. Jeśli sprzedawane są produkty żywnościowe, wiadomo, że należy zadbać przede wszystkim o ich bezpieczeństwo, ale uproszczone formy sprzedaży z pewnością przyczyniłyby się do większego zaangażowania kobiet i zwiększania oferty.
Na podstawie informacji płynących od uczestniczek szkoleń, dużym zainteresowaniem cieszyła się część szkolenia z zakresu ekonomii społecznej, Wspólnej Polityki Rolnej w nowym okresie programowania 2014-2020, w tym sprzedaż żywności przez rolników, możliwości wsparcia rozwoju obszarów wiejskich, istoty i roli funkcjonowania gospodarstw opiekuńczych oraz zagadnień związanych z kreowaniem i rozwijaniem przedsiębiorczości na obszarach wiejskich. Podczas wykładów zwiększona została świadomość z w/w zakresów tematycznych oraz wyjaśnione wszelkie wątpliwości. Uczestniczki podsumowały, że ważnym elementem w tworzeniu ekonomii społecznej jest partnerstwo w organizacji, budowanie wizerunku własnej organizacji, a także aktywizacja pozostałych mieszkańców wsi do działania. Powstanie PES na przykładzie już istniejących jest motywacją kobiet z obszarów wiejskich do aktywizacji w zakresie samozatrudnienia oraz tworzenie nowych miejsc pracy dla innych z możliwością ciągłego rozwoju kobiet wiejskich oraz zapobieganie wykluczeniu szczególnie kobiet o niskich kwalifikacjach zawodowych.
Ciekawym pomysłem, jaki zasugerowano podczas dyskusji jest zorganizowanie w partnerstwie cyklu spotkań z przedstawicielkami różnych instytucji i organizacji, z różnych obszarów wiejskich ale i nie tylko, podczas których uczestniczki mogłyby podzielić się doświadczeniami z innymi liderkami lokalnymi, nawiązać współpracę, zdobyć nowe informacje i inspiracje do dalszych działań, które umożliwiłyby otwarcie np. gospodarstwa opiekuńczego.
Ważną kwestią, która padła podczas wielu dyskusji to fakt, iż można zaobserwować potrzebę wspierania i zachęcania do działania, do indywidualnej motywacji, uświadomienie sobie osobistego potencjału uczestniczek. Na pewno pomocne byłyby warsztaty, uczące jak projektować działania lokalne, jak motywować kobiety do działania, jak budować partnerstwa, w jaki sposób promować lokalne inicjatywy oraz jak określić nasz własny potencjał i jak walczyć ze stereotypem płciowym w sferze publicznej ale i w codziennym życiu. Takie warsztaty powinny być połączone z nauką jak przygotować własny projekt społeczny, organizatorzy powinni zapewnić wsparcie merytoryczne połączone z doradztwem ekspertów. Jak tworzyć projekty i jak przygotować wniosek o dotację oraz nauka budżetowania projektu. Pokazanie narzędzi pozwalających na analizę potencjału lokalnego, identyfikowanie problemów lokalnych, planowanie i wdrażanie projektów.
Zwrócono uwagę, że na obszarach wiejskich potrzebne jest większe wsparcie instytucji państwowych oraz organizacji kobiecych w pracy nad kwestiami równości. Należy wzmocnić pozycję kobiet w społeczności lokalnej a w szczególności w organizacjach. W ramach takiego wsparcia kobiet wiejskich można organizować spotkania z liderkami innych obszarów, które działają odnoszą sukcesy. Nic tak nie inspiruje, przekonuje do działania jak praktyczne przykłady z życia wzięte. Nic tak nie uwiarygodnia szansy na sukces w danej sprawie, jak żywy przykład osoby, której już podobna rzecz się udała.
W trakcie szkoleń uczestniczki miały okazję poznać się nawzajem poprzez krótką prezentację swojej osoby i wymienić się doświadczeniami dotyczącymi własnej działalności społecznej w organizacjach pozarządowych, kołach gospodyń czy innych formalnych i nieformalnych grupach. Zadawały pytania dotyczące kwestii prawnych funkcjonowania spółdzielni socjalnych i możliwości pozyskiwania środków finansowych. Pytania dotyczyły też wymagań w zakresie prowadzenia gospodarstw agroturystycznych oraz możliwości zakładania stowarzyszeń a także prowadzenia działalności pozarolniczej przez osoby posiadające status rolnika. Dużym zainteresowaniem cieszyła się tematyka dotycząca możliwości sprzedaży przez rolnika produktów przetworzonych i nieprzetworzonych z własnego gospodarstwa. Pytano w jaki sposób można założyć zagrodę edukacyjną i gospodarstwo opiekuńcze. Ciekawy był również dla kobiet temat dotyczący podstawowych dokumentów dotyczących praw kobiet. Były to dla pań nowe zagadnienia, które wzbudziły dużą aprobatę.
Ważnym elementem spotkań było również nawiązanie współpracy pomiędzy liderkami społeczności lokalnej z doradczyniami ośrodków doradztwa rolniczego, przedstawicielami LGD oraz przedstawicielami ekonomii społecznej. Uczestniczki szkolenia dziękując za możliwość udziału w szkoleniu, kierują prośbę o możliwość kontynuacji szkoleń w podjętej tematyce.
Szkolenia spełniły założony cel, jakim było upowszechnianie wiedzy w zakresie podmiotów ekonomii społecznej i przedstawienie ich działalności w sposób praktyczny. Uczestnicy podkreślili walory szkoleń jako dużą wartość merytoryczną przekazywanej wiedzy, dobry kontakt z uczestnikami i otwartość prowadzących oraz przystępność prezentowanego materiału a także przyjazną atmosferę i dobrze przygotowane szkolenia.

Efekty policzalne
• Przeprowadzono 40 szkoleń.
• Przeszkolono 800 liderek społeczności wiejskich.
• Rozdystrybuowano 800 Cd z PROW 2014-2020.
• Rozdystrybuowano 800 skryptów tematycznych.

Efekty niepoliczalne
• Zdobycie wiedzy dotyczącej poruszanych tematów.
• Nawiązanie współpracy pomiędzy różnymi instytucjami, osobami.
• Zebranie ustnych deklaracji chęci utworzenia w przyszłości nowych podmiotów ekonomii społecznej, zagród edukacyjnych, gospodarstw opiekuńczych, rolniczego handlu detalicznego, działalności gospodarczej, itp.
• Połączenie przedstawicieli różnych środowisk.
• Wzmocnienie wiary we własne możliwości uczestniczek.
• Promocja działalności Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi, Centrum Doradztwa Rolniczego, Ośrodków Doradztwa Rolniczego, Lokalnych Grup Działania, podmiotów ekonomii społecznej, Kół Gospodyń Wiejskich, Ośrodków Wsparcia Ekonomii Społecznej i innych organizacji formalnych i nieformalnych.

Karolina Boba
CDR O/Kraków
Dział Rozwoju Obszarów Wiejskich

„Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich: Europa inwestująca w obszary wiejskie”.
„Operacja współfinansowana ze środków Unii Europejskiej w ramach Krajowej Sieci Obszarów Wiejskich
Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014-2020”
Instytucja Zarządzająca Programem Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014-2020 Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi