W dniach 10-11.04.2018 przedstawicielki Centrum Doradztwa Rolniczego w Brwinowie Oddział w Krakowie – Karolina Boba i Józefina Król - wzięły udział w Ogólnopolskim branżowym/tematycznym spotkaniu sieciującym dla animatorów oraz pracowników odpowiedzialnych za koordynowanie działań partnerskich Ośrodków Wsparcia Ekonomii Społecznej (OWES). Spotkanie zostało realizowane w ramach projektu „Forum aktywności Ośrodków Wsparcia Ekonomii Społecznej” przez Fundację Fundusz Współpracy.

W trakcie drugiego dnia spotkania, Karolina Boba przedstawiła część wykładu wprowadzającego na temat znaczenia LGD dla popularyzowania przedsięwzięć w ramach ekonomii społecznej z przedstawieniem kilku przykładów współpracy lokalnych grup działania (LGD) z Podmiotami Ekonomii Społecznej (PES). Podejście LEADER na wielu płaszczyznach styka się na z założeniami ekonomii społecznej. Analizując zakres zadań lokalnych grup działania oraz ośrodków wsparcia można zauważyć otwarty charakter organizacji, podobny obszar działania, zbieżne cele jaki i grupy docelowe – osoby defaworyzowane. W obu przypadkach duży nacisk kładzie się na rozwój przedsiębiorczości oraz aktywizację mieszkańców. Zarówno LGD jak i OWES-y oferują różne formy szkoleń, w których uczestniczą przedstawiciele obu organizacji. Charakterystyczną cechą tych dwóch grup jest ukierunkowanie na szeroko rozumiany kapitał społeczny oparty niejednokrotnie na osobach „łącznikach” działających w LGD oraz w OWES. Przykładów przenikania się podejścia LEADER i ekonomii społecznej jest wiele. Chociażby tworzenie Spółdzielni Socjalnych przez LGD, promocja PES-ów na targach, wystawach i giełdach w których uczestniczą LGD, realizacja projektów z Regionalnego Programu Operacyjnego na tworzenie Klubów Integracji Społecznej czy angażowanie podmiotów do realizacji zadań LGD. Jedną z konkluzji krótkiej dyskusji wywołanej w trakcie wykładu, jest fakt iż LGD jako „starszy brat” OWES-ów może służyć dużym doświadczeniem oraz wsparciem dla podmiotów działających w sferze ekonomii społecznej.

W ramach drugiej części wykładu zaprezentowany został przez Józefinę Król przykład innowacyjnego kierunku działalności na obszarach wiejskich – gospodarstwa opiekuńczego. Po wykładzie przeprowadzone zostały warsztaty pt. Gospodarstwa opiekuńcze - rozwijanie usług społecznych na obszarach wiejskich, których celem było zapoznanie uczestników z koncepcją rozwoju gospodarstw opiekuńczych wypracowaną przez CDR O/Kraków. W trakcie warsztatów wprowadzono pojęcie rolnictwa społecznego i gospodarstwa opiekuńczego, a także zaprezentowano polskie i zagraniczne przykłady gospodarstw opiekuńczych. Następnie, w wyniku prac w podgrupach, scharakteryzowano usługi o charakterze opiekuńczym, zidentyfikowano grupy odbiorców oraz wymogi dla gospodarstwa opiekuńczego prowadzonego w formie podmiotu ekonomii społecznej. W trzeciej części warsztatów zidentyfikowano szanse i zagrożenia, a także  kluczowe podmioty dla rozwoju gospodarstw opiekuńczych w Polsce.

Najważniejsze wnioski wypracowane w trakcie warsztatów są następujące:

1. W gospodarstwie opiekuńczym musi zostać zachowana równowaga pomiędzy działalnością rolniczą oraz działalnością o charakterze opiekuńczym.
2. Każde gospodarstwo opiekuńcze powinno mieć swój własny regulamin określający szczegółowo zakres działalności.
3. Wskazane jest stworzenie standardów, które będą uwzględniać konieczność utrzymywania charakteru rolniczego gospodarstwa opiekuńczego, w tym konieczność zapewnienia bezpośredniego kontaktu z rolnikiem. W zakresie prowadzonej produkcji rolniczej wskazane jest jej prowadzenie w charakterze ekologicznym i zrównoważonym. Ponadto, w ramach standardów należałoby określić warunki dostępności wyspecjalizowanych usług, takich jak np. usługi wykwalifikowanego terapeuty czy wsparcie psychologa. Określone standardy powinny jednocześnie dawać swobodę działania.
4. Podkreślono znaczenie prowadzenia działalności o charakterze opiekuńczym w formie opieki dziennej. Jednym z celów powinno być tu tworzenie pomostu do wyjścia z samotności dla osób starszych i potrzebujących wsparcia. Z drugiej strony, gospodarstwo opiekuńcze można by  traktować w kategorii miejsca o charakterze wytchnieniowym pozwalającym na odciążenie rodzin. 
5. Gospodarstwo opiekuńcze powinno być w pełni ekonomicznie działającym podmiotem. Wskazano na konieczność dywersyfikowania źródeł przychodów w gospodarstwie opiekuńczym. Finansowanie powinno zawierać element finansowania prywatnego.  Wskazano także na alternatywne formy finansowania.
6. Został zidentyfikowany duży potencjał do rozwoju gospodarstw opiekuńczych w Polsce. Jego wykorzystanie wymaga jednak wcześniejszej diagnozy oraz stworzenia systemowych rozwiązań. Wśród szans wskazano na łączenie działalności gospodarstwa opiekuńczego z lokalną tradycją i kulturą, ale także na łączenie pokoleń – seniorów i młodzieży.
7. W proces powstawania gospodarstw opiekuńczych zaangażowane muszą być różnorodne instytucje takie jak m.in. samorząd lokalny, lokalni liderzy i cała społeczność lokalna, organizacje trzeciego sektora, przedsiębiorcy, parafie, ośrodki zdrowia, szkoły, OWES, LGD, ODR oraz CDR.
8. Barierą dla powstawania gospodarstw opiekuńczych jest brak jasno określonej ścieżki stałego finansowania i instytucji parasolowych. Wśród innych problemów wskazano brak rozwiniętego transportu publicznego na obszarach wiejskich oraz możliwy brak zainteresowania potencjalnych odbiorców usług. Rozwój gospodarstw opiekuńczych jest także warunkowany zmianą mentalności lokalnej społeczności.

Dodatkowe informacje o projekcie „Forum aktywności Ośrodków Wsparcia Ekonomii Społecznej” na stronie internetowej: http://forum-owes.pl/.